گفته میشود پولکی که در لباس محلی زنان برخی اقوام ایران به کار گرفته میشود نمادی از شاهماران است.
شاهماران افسانهای است که در میان مردمان آناتولی و همچنین کردها، لرها و آذریهای ایران وجود دارد. او بدنی نیمهانسان و نیمه مار داشته و به عنوان ایزدبانوی دانایی، برکت و آبادی شناخته میشود. به نظر میرسد شاه ماران و مدوسا هر دو یکی باشند و مردم فلات ایران، آناتولی و یونان از آن برداشت متفاوتی دارند. اسطورههای موازی در فرهنگهای گوناگون وجود داشته و اینگونه مینماید که شاهماران نیز یکی از آنهاست.
درباره این موجود دو داستان برجای مانده که هر دو تا اندازه بسیاری یکسان هستند و در برخی جزییات با یکدیگر تفاوت دارند؛ این بدان معناست که یکی از داستانها ریشه و اصل بوده و دیگری وام گرفته شده است. به نظر میرسد که داستان جاماسپ، قصه اصلی در رابطه با شاهماران باشد.
جاماسپ به همراه دوستانش برای برداشت عسل به غار میرود اما دوستانش شیرینی عسل را به شیرینی دوستی ترجیح داده و او را در غار رها میکنند. جاماسپ درمانده در غار به دنبال راه فرار میگردد که ناگاه به درون باغی رویایی گام میگذارد؛ در این بهشت گمشده هزاران مار زندگی میکنند. در این میان ماری نیمهانسان که شاه همه مارها میباشد به جاماسپ مهر ورزیده و او را پناه میدهد. پس از مدتی جاماسپ به شهر خود برمیگردد و به شاهماران قول میدهد که هیچگاه از شهر مارها سخنی به میان نیاورد. پس از مدتی پادشاه شهر بیمار گشته و پزشکان برای او گوشت شاهماران توصیه میکنند. در همین راستا کسانی که گمان میرفت با شاهماران در ارتباط باشند دستگیر و شکنجه میشوند. جاماسپ زمانی که در مییابد خانوادهاش در گروگان پادشاه و وزیر ستمگر او هستند، شاهماران را لو میدهد. با لو رفتن شاهماران او را دستگیر کرده به کاخ پادشاه میآورند. جاماسپ شرمسار و با سری به زیر افکنده تلاش میکند حقیقت را به شاهماران بگوید. پس از آن شاهماران میگوید مرا به سه قسمت کنید؛ سر، تنه و دم. هرکس مغز مرا بخورد آگاه خواهد شد، هر که گوشت مرا بخورد بهبودی خواهد یافت و هر که دم مرا بخورد خواهد مرد. وزیر گوشت شاهماران را به پادشاه میدهد و مغز مار را خود میخورد و دم آن را به جاماسپ میخوراند. در این میان وزیر اشباهی سخت مرتکب میشود چرا که به جای سر شاهماران، دم او را میخورد به این دلیل که دم شاهماران نیز یک سر مار داشته است. بنابراین وزیر میمیرد و جاماسپ به دانش بزرگی دست پیدا میکند.
مجسمه «شاه ماران» که در نتیجه کاوش های باستان شناسان در شهر باستانی آنی اورن یری (Ani Örenyeri) از توابع استان قارص ترکیه کشف شده و قدمت هزار ساله دارد در موزه این استان به نمایش گذاشته شد. ( Cüneyt Çelik – پرشین بیوگرافی)